Çip krizi ve tedarik zinciri benzer biçimde sorunların yaşandığı 2022 senesinde araç kiralama sektörü talep etmiş olduğu kadar aracını yenileyemedi. TOKKDER (Tüm Oto Kiralama Kuruluşları Derneği) İnan Ekici otomotiv pazarında arz talep dengesinin bozulmasının 2022 yılının ilk dokuz ayında araç kiralama sektörünü de etkilediğini söylemiş oldu. Ekici şunları kaydetti:
“Hem kısa hem de uzun dönemli araç kiralamadaki öğrenci karşın tedarikte yaşanmış olan aksaklıklar araç kiralama şirketlerinin gerekseme duyduğu araçlara erişimini zorlaştırdı. Sektörümüz, gelişme potansiyeli olmasına karşın, arzu edilen araç filosu ebatlarına ulaşamadı. Tüm bu gelişmelere rağmen, 2022 yılının ilk dokuz ayında operasyonel araç kiralama sektörünün araç parkında ufak de olsa yukarı yönlü bir hareket gerçekleştiğini gördük. Sektör, senenin ilk dokuz ayında 22 milyar 100 milyon TL’lik yeni araç yatırımı yaparak 44 bin 500 tane aracı filosuna kattı. Sektörün etken büyüklüğü ise 72 milyar 100 milyon TL’yi buldu. Araç bulunurluğu ve finansman olanaklarına bağlı olarak sektörümüzün 2022 yılını 2021 yılına nazaran bir miktar gelişme ile kapatacağını tahmin ediyorum.”
Günlük kiralama büyüdü
Günlük kiralama tarafında ise 2022 senesinde, pandeminin seyrindeki pozitif gelişmeler ve turizmdeki canlanmaya bağlı olarak, oldukça iyi bir yaz sezonu geçirildi. Günlük araç kiralamada 2022 yılını 2021 yılına nazaran yüzde 15 – 20 seviyelerinde bir gelişme öngörülüyor. Seyrin benzer şekilde devam etmesi durumunda 2023 senesinde yüzde 10-15 oranında bir gelişme beklentisi içeriyor. Sektör temsilcileri müşterilerini araçsız bırakmamak adına çözümler üretiyor, yeri ulaştığında müşterilerinin araç kiralama kontratlarının süresini uzatıyor ya da 2. el araçlar kiralıyor. Ekici sözlerini şöyleki dürdürdü:
“Artan araç maliyetleri sebebi ile sektör müşterileri de bu zamanda araç politikalarında değişim yaparak daha ekonomik, daha düşük donanım seviyesine haiz araçlara yöneliyorlar. Ekonomik olarak zor bir dönemden geçilmesine rağmen araç kiralama satın almaya kıyasla daima daha avantajlı. Araç kiralama kuruluşları araçları daha uygun maliyetlerle sağlıyor, hasar yönetimi, bakım, kış lastiği benzer biçimde pek fazlaca unsuru yöneterek maliyet avantajını müşterilerine yansıtıyor Dengeli bir iktisat olduğu sürece hem operasyonel araç kiralama hem de kısa dönem araç kiralama sektörü büyümeye devam edecektir. Kiralama, vatanımızda olduğu benzer biçimde dünyada da büyüyor. Türkiye’de 1.000 şahıs başına düşen otomobil sayısı, şirketlerin araç parkı büyüklüğü ve bu parklardaki kiralama yöntemiyle edinilmiş araç sayısı da dikkate alındığında, sektörümüzün ilerleyecek fazlaca yolu bulunduğunu düşünüyorum.”
Iyelik yerine kullanım
Ekici pandemi öncesi yaşanmaya başlanan “iyelik yerine kullanım” ana akımının önümüzdeki dönemde daha da artacağını altını çizdi. Ekici,”Paylaşım ekonomisinin ivmelenmesiyle araç sahipliği artık yeni kuşağın öncelikleri içinde yer almıyor. Avrupa ve ABD’da “Y” nesli bir süredir araç sahipliği yerine kiralama sistemini tercih ediyor. Z kuşağı ile araç sahipliğine ilgi giderek azalıyor. Araç paylaşımı sektörünün hızla büyüyüp gelişerek geleceğin iş modeli olacağı öngörülüyor.Türkiye’de Z kuşağının yüzde 56’sı otomobili yalnızca bir ulaşım aracı olarak görüyor. Yeni nesil tüketiciler, mobilitede “kullanıma-dayalı-ödeme” tercih ediyor; paylaşımlı bisiklet, elektrikli bisiklet, scooter/motorlu scooter kullanımı artıyor. Satın alan tarafında paylaşım ekonomisinde büyümeyi destekleyen ana unsur ise “tutum”. Bu noktadan hareketle, görünen o ki araç paylaşım sektörünü 10 seneden kısa bir sürede 5 kat benzer biçimde inanılmaz bir gelişme bekliyor. Küresel sayılara bakarsak, 2017 senesinde 36 milyon üyesi olan araç paylaşım pazarının üye sayısının 2021 senesinde 47,5 milyona ulaştığını görüyoruz. 2026 senesinde ise bu sayının 60 milyonu aşacağı tahmin ediliyor.” dedi.
Gelecekte enerji tasarrufu daha çok ön planda olacak; sürdürülebilir teknolojilere daha fazlaca yatırım yapılacak, kademeli olarak ilkin tam elektrikli ve sonrasında da otonom araçları hem paylaşım hem kiralama sektöründe kullanıyor olacağız. Kiralama yöntemi yardımıyla tüketiciler, elektrikli araçları başlangıç maliyeti ve ikinci el fiyat belirsizlik riski olmaksızın, makul aylık kira ödemeleri ile edinebilecekler.
2030’da Avrupa’da yeni araç satışlarının yüzde 40’ının hibrit ve yüzde 55’inin elektrikli olması umut ediliyor. Mega trendlerin yarattığı etkisinde bırakır sonucu mobilite ekosistemi evrilerek araç paylaşımı, üyelik modelleri, filo yönetimi, platform hizmetleri sağlayıcıları vb. yeni iş modelleriyle zenginleşecek.
